تاریخچه پرورش مرغ بومی در ایران چیست؟
مرغ یکی از اولین حیواناتی است که توسط انسان اهلی شده است. در اصل جوجه ها و خروس ها به صورت وحشی در جنگل های شرق و جنوب آسیا زندگی می کردند. این پرندگان در ابتدا توسط انسان در مناطق شرق آسیا به عنوان پرندگان زینتی و یا برای سرگرمی (جنگ بین جوجه ها) نگهداری می شدند و پس از مدتی در این مناطق پرورش برای استفاده ازگوشت و استخوان نیز محبوبیت پیدا کردند. در مرحله بعد مرغ بومی وارد ایران شد و صنعت طیور در سال های اخیر به مهمترین تجارت صنعت غذا تبدیل شده است. در این مقاله قصد داریم با تاریخچه پرورش مرغ بومی در جهان به ویژه ایران آشنا شویم و ببینیم از چه زمانی در ایران پرورش مرغ بومی رایج شد؟
چگونه مرغ به یک پرنده اهلی تبدیل شد؟
مرغ در توسعه تمدن اولیه بسیار مهم بود و مردم آن زمان از این پرنده بهره زیادی می بردند. جوجه ها و خروس های امروزی از نوادگان پرندگان قرمز جنگلی یا گالوس بومی جنگل های جنوب شرقی آسیا هستند. همچنین اعتقاد بر این است که مرغ جنگلی خاکستری یا Gallus sonneratii یکی دیگر از اجداد جوجه ها و خروس های مدرن است. تحقیقات نشان داده است که امروزه بسیاری از نژادهای جوجه خصوصیات مشابهی با این دو نژاد اصلی دارند. پرندگان جنگل تندرو و سرزنده بودند و چندان شبیه مرغ و خروس های امروزی نبودند. بیشتر اوقات در درختان پنهان میشدند و حشرات و دانه ها را می خوردند. جالب اینجاست که آنها می توانستند حتی بهتر از جوجه ها و خروس های مدرن پرواز کنند.
اولین تعامل با انسان
این پرنده وحشی قرمز برای اولین بار در حدود 2000 سال قبل از میلاد در دره سند توسط انسان اهلی شد. در این مرحله، بومیان در اصل از این پرندگان برای جنگ باخروس استفاده می کردندکه یک سرگرمی محبوب که در آن پرندگان به جنگ با یکدیگر تحریک می شدند. این حدود 500 سال طول کشید تا اینکه آریایی ها در 1500 قبل از میلاد به دره سند حمله کردند.
بر اساس تاریخچه پرورش مرغ محلی، آریایی ها این پرندگان را کشف کردند و تصمیم گرفتند از آنها در فرهنگ سنتی استفاده کنند. اجداد مرغ معمولی به مناطق دیگری مانند ایران و بین النهرین رسیدند و در نهایت به یونان، شمال آفریقا و امپراتوری روم در جنوب ایتالیا رسیدند.
تاریخچه پرورش جوجه های خانگی به عنوان غذا
مرغ برای اولین بار در یونان به عنوان منبع غذایی مورد استفاده قرار گرفت. با این حال، فقط فقرا مرغ می خوردند. دومین استفاده از مرغ به عنوان غذا به رومیان برمی گردد. اگرچه این پرندگان همچنان به عنوان سرگرمی در ورزش و رویدادهای خاص مورد استفاده قرار می گرفتند، اما رومی ها دریافتند که مرغ بهترین منبع گوشت است. طیور برای رومیان بسیار مهم بود زیرا گوشت قابل حملی را برای ارتش آنها فراهم می کرد. آنها دو نوع مرغ را با موفقیت پرورش دادند، یکی برای گوشت و دیگری برای تخمگذاری. جوجه های گوشتی از نظر اندازه بزرگتر هستند، در حالی که جوجه های جوجه کشی از نظر وزن و اندازه سبک تر هستند.
تاریخچه پرورش مرغ خانگی در ایران
جوجه ها از زمان ورود به ایران توسط اکثر روستاییان به صورت محدود و برای مصرف انفرادی خانوار نگهداری می شدند. در این زمان، مرغ ها فقط در سال های گرم تخم می گذاشتند و رشد جمعیت آنها به روش سنتی ادامه می یافت. در این زمان مرغداری تنها راه تولید مرغ و تخم مرغ در کشور بود که بیشتر در روستاها یا شهرهای کوچک بود و این مراکز پاسخگوی تمام نیازهای کشور بود. این نوع مرغداری تا قرن ها تا ظهور مرغداری مدرن و صنعتی ادامه داشت.
تاریخچه تولید مرغ تجاری در ایران
جوجه و تخم مرغ تا سال 1333 در ایران به صورت مرغ بومی و سنتی در روستاها تولید می شد، امااین سال را می توان نقطه عطفی در تولید این محصولات دانست.
دراین سال حدود 60 هزار قطعه مرغ از رد آیلند، رد نیوهمپشایر و پلیموث استون به ایران وارد و بین روستاییان سراسر کشور توزیع شد. این ارقام نسبت به ارقام قبلی عملکرد بهتر و تولید و عملکرد بالاتری دارند. وزارت کشاورزی نیز در سال 1339 مؤسسه کشاورزی نورمک را تأسیس کرد. که امروزه، مرغداری صنعتی و نژادهای جدید مرغ در ایران با موفقیت روزافزون مواجهه شده و درصد بسیار بالایی از تولید و مصرف جامعه را تامین می کند.
نژادهای اصیل مرغ هنوز هم در ایران تولید خوب و مهمی دارند. به دلیل طعم اصیل و فراموش نشدنی این نوع مرغ، هنوز هم در ایران طرفداران خود را دارند و به دلیل کیفیت بالا و طعم خوب، هر روز بر مشتریانشان افزوده می شود. تولید مرغ محلی در ایران از مشروعیت اقتصادی بالایی برخوردار است و قیمت گوشت آنها تا دو برابر مرغ صنعتی است.
سخن پایانی
مرغ های بومی را می توان اولین پرندگان اهلی دانست.مرغ های بومی امروزی اولین بار در جنوب و شرق آسیا و دره هند پدیدار شدند.سابقه پرورش مرغ بومی در ایران به 1000 سال قبل از میلاد مسیح می رسد و از آن زمان تاکنون این نژاد یکی بوده است. از پرطرفدارترین نژادهای مرغ در ایران علیرغم صنعتی شدن کشاورزی، مرغ های تراریخته از سال 1333 به پرمصرف ترین نژاد در ایران تبدیل شدند. نژاد مرغ ها محلی است اما این سال ها در روستاها و شهرهای کوچک پرورش می یابند و مشتریان خاص خود را دارند. در سال های اخیر تولید و تکثیر طیور و تخم مرغ محلی نیز افزایش یافته است که با توجه به سازگاری بالای شرایط اقلیمی ایران، از مزایای خوبی برخوردار است.
